2018-07-17

Od 9 lipca 2018 r. obowiązują zmiany w Kodeksie Cywilnym (KC) dotyczące przedawnienia roszczeń wprowadzone ustawą z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy – Kodeks Cywilny oraz niektórych innych ustaw.

Istotą przedawnienia jest to, że ten przeciwko komu przysługuje roszczenie majątkowe może uchylić się od jego zaspokojenia po upływie terminu przedawnienia. Wówczas roszczenie staje się tzw. zobowiązaniem niezupełnym (naturalnym). Sąd uwzględniał do tej pory przedawnienie wyłączenie na zarzut pozwanego podniesiony w toku postępowania. Omawiana zmiana wprowadza nowy artykuł (art. 117 §2¹) stanowiący iż po upływie terminu przedawnienia nie można domagać się zaspokojenia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi. Według zamierzeń ustawodawcy celem zmiany jest zaostrzenie reżimu przedawnienia roszczeń przysługujących przedsiębiorcom wobec konsumentów przez związanie z upływem terminu przedawnienia – z mocy samego prawa – skutku w postaci niemożliwości skutecznego zaspokojenia roszczenia. Realizację tej zmiany ma umożliwić zmiana art. 187 §1 pkt 1¹ Kodeksu Postępowania Cywilnego (KPC) nakazująca zamieszczenie w pozwie daty wymagalności roszczenia w sprawach o zasądzenie roszczenia.

Od zasady, że nie można domagać się zaspokojenia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi wprowadzono wyjątek określony w art. 117¹  KC.

W wyjątkowych przypadkach sąd może, po rozważeniu interesów stron, nie uwzględnić upływu terminu przedawnienia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi, jeżeli wymagają tego względy słuszności (§1).

Korzystając z uprawnienia, o którym mowa w § 1, sąd powinien rozważyć w szczególności:

1. długość terminu przedawnienia;
2. długość okresu od upływu terminu przedawnienia do chwili dochodzenia roszczenia;
3. charakter okoliczności, które spowodowały niedochodzenie roszczenia przez uprawnionego, w tym wpływ zachowania zobowiązanego na opóźnienie uprawnionego w dochodzeniu roszczenia. (§2).

Kolejne zmiany (art. Art.  118 i art. 125 §1 KC) skracają najdłuższy termin przedawnienia z 10 lat do lat sześciu.

Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata. (art. 118 KC).

Roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego, jak również roszczenie stwierdzone ugodą zawartą przed sądem albo sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd przedawnia się z upływem sześciu lat. (art. 125 §1 zd. pierwsze KC).

Zmieniony artykuł 118 wprowadził też nowy sposób liczenia terminu przedawnienia – koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego. Nie dotyczy to jednak terminów krótszych niż 2 lata.

Zmianie uległ też art. 568 § 2 KC, zmiana ma zapewnić, że także w przypadku sprzedaży używanej rzeczy ruchomej i skrócenia okresu rękojmi, roszczenia z rękojmi nie przedawnią się w żadnej sytuacji przed upływem dwóch lat od wydania rzeczy. Zmiana ta polega na doprecyzowaniu odesłania zawartego w zdaniu drugim omawianego przepisu: odesłanie dotyczy tylko § 1 zdanie pierwsze. W ten sposób wskazany w tym przepisie termin 2 lat od dnia wydania rzeczy ma zastosowanie także przy ustalaniu – zgodnie z § 2 – zakończenia terminu biegu przedawnienia roszczeń z rękojmi w przypadku sprzedaży używanej rzeczy ruchomej, przy której skrócono okres rękojmi.

Roszczenie o usunięcie wady lub wymianę rzeczy sprzedanej na wolną od wad przedawnia się z upływem roku, licząc od dnia stwierdzenia wady. Jeżeli kupującym jest konsument, bieg terminu przedawnienia nie może zakończyć się przed upływem terminów określonych w § 1 zdanie pierwsze. (art. 568 §2 KC)

Zmieniono również art. 889 §1 pkt 1 KPC. Ustawodawca uznał, że konieczne jest wprowadzenie rozwiązań umożliwiających, z jednej strony podjęcie przez dłużnika obrony przed egzekucją, a z drugiej strony uniemożliwiających dłużnikowi uchylenie się od egzekucji przez rozporządzenie środkami zgromadzonymi na zajętym rachunku. Z tego względu w treści art. 889 § 1 pkt 1 KPC wprowadzono unormowanie, według którego bank, w którym jest prowadzony rachunek, po otrzymaniu zawiadomienia o zajęciu zablokuje środki na okres 7 dni i przekaże je na rachunek komornika niezwłocznie po upływie tego okresu.

Na koniec o przepisach intertemporalnych (Art. 5. Ustawy zmieniającej). Do roszczeń powstałych przed dniem wejścia w życie ustawy zmieniającej i w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych, stosuje się od tej chwili przepisy o przedawnieniu określone w tej ustawie.

Jeżeli zgodnie z nowymi przepisami KC termin przedawnienia jest krótszy niż według przepisów dotychczasowych, bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się z dniem wejścia w życie ustawy zmieniającej. Jeżeli jednak przedawnienie rozpoczęte przed dniem wejścia w życie ustawy zmieniającej nastąpiłoby przy uwzględnieniu dotychczasowego terminu przedawnienia wcześniej, przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu.