W 2023 spodziewane są istotne zarówno z punktu widzenia pracownika jak i pracodawcy zmiany w prawie pracy. W najbliższym czasie postaramy się omówić najważniejsze z nich. Zaczniemy od novum w kodeksie pracy, a mianowicie od uregulowania pracy zdalnej.

Ustawodawca niewątpliwie wyszedł naprzeciw oczekiwaniom rynku pracy, który pod tym względem, głównie w wyniku pandemii, zmienił się diametralnie.

Nowelizacja wprowadzająca tę instytucję (oraz m.in. możliwość kontroli trzeźwości pracowników) podpisana została przez Prezydenta 27 stycznia 2023 r. Przepisy o pracy zdalnej wejdą w życie 7 kwietnia 2023 r.

 Zgodnie z kodeksową definicją praca zdalna to praca, która może być wykonywana całkowicie lub częściowo w miejscu wskazanym przez pracownika i każdorazowo uzgodnionym z pracodawcą, w tym pod adresem zamieszkania pracownika, w szczególności z wykorzystaniem środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość. Pracownik, w zależności od ustaleń z pracodawcą, będzie mógł pracować z dowolnego miejsca, nie tylko z domu.

Uzgodnienie takiej formy świadczenia pracy będzie mogło nastąpić zarówno przy zawieraniu umowy o pracę jak i w trakcie zatrudnienia, z inicjatywy pracownika lub pracodawcy.

Przepisy przewidują również konieczność pracy zdalnej na polecenie pracodawcy w okresie obowiązywania stanu nadzwyczajnego, stanu zagrożenia epidemiologicznego lub stanu epidemii (oraz w okresie 3 miesięcy po ich odwołaniu) a nadto w okresie, w którym zapewnienie przez pracodawcę bezpiecznych i higienicznych warunków pracy nie jest możliwe z powodu działania siły wyższej. W takim przypadku obowiązywać będzie jeden warunek: pracownik będzie musiał złożyć bezpośrednio przed wydaniem polecenia oświadczenie, że posiada warunki lokalowe i techniczne do wykonywania pracy zdalnej.

Zasady wykonywania pracy zdalnej określane będą w porozumieniu pracodawcy z zakładową organizacją związkową lub (jeżeli u pracodawcy nie działają zakładowe organizacje związkowe), pracodawca określi zasady wykonywania pracy zdalnej w regulaminie po konsultacji z przedstawicielami pracowników, wyłonionymi w trybie przyjętym u danego pracodawcy.

Według nowych przepisów praca będzie mogła być świadczona w 100 % zdalnie, hybrydowo (tj. częściowo w zakładzie pracy, częściowo zdalnie) lub też okazjonalnie zdalnie. Praca zdalna okazjonalna będzie mogła być wykonywana na wniosek pracownika w wymiarze nieprzekraczającym 24 dni w roku kalendarzowym.

W związku z wprowadzeniem zdalnej formy świadczenia pracy, na pracodawcy ciążyć będzie szereg obowiązków. W szczególności pracodawca będzie miał obowiązek zapewnić pracownikowi materiały i narzędzia pracy, w tym urządzenia techniczne, niezbędne do wykonywania pracy zdalnej, instalację, serwis i konserwację narzędzi pracy, a także pokryć koszty energii elektrycznej oraz usług telekomunikacyjnych niezbędnych do wykonywania pracy zdalnej. W przypadku gdy pracownik będzie korzystać z własnych materiałów i narzędzi to przysługiwać mu będzie ekwiwalent, w wysokości ustalonej z pracodawcą.

Ponadto, na potrzeby wykonywania pracy zdalnej, pracodawca będzie musiał określić procedury ochrony danych osobowych oraz przeprowadzić, w miarę potrzeby, instruktaż i szkolenie w tym zakresie.

Co istotne, pracodawca będzie miał prawo przeprowadzić kontrolę wykonywania pracy zdalnej przez pracownika, kontrolę w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz kontrolę przestrzegania wymogów w zakresie bezpieczeństwa i ochrony danych osobowych.

Pracownik wykonujący pracę zdalną nie będzie mógł być traktowany mniej korzystnie w zakresie nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, warunków zatrudnienia, awansowania oraz dostępu do szkoleń w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych, niż inni pracownicy zatrudnieni przy takiej samej lub podobnej pracy, z uwzględnieniem odrębności związanych z warunkami pracy zdalnej. Pracownik nie będzie też mógł być w jakikolwiek sposób dyskryminowany z powodu wykonywania pracy zdalnej, jak również z powodu odmowy wykonywania takiej pracy.

Jak już była mowa na początku, przepisy wejdą w życie za dwa miesiące. Wbrew pozorom pracodawcom nie zostało dużo czasu na dostosowanie się do zmian. Konieczne będzie m.in. wprowadzenie regulaminów pracy zdalnej, aneksowanie umów o pracę, określenie procedur ochrony danych osobowych czy też ustalenie zasad BHP pracy zdalnej.