Kolejny istotny wyrok w sprawach kredytów konsumenckich

11 grudnia 2025 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał istotny wyrok w sprawie C-767/24 (Kuszycka), który ma znaczenie dla tysięcy sporów dotyczących nieważnych umów kredytów indeksowanych i denominowanych do walut obcych.

Wyrok dotyczy praktyki znanej z orzecznictwa krajowego, zgodnie z którą złożenie przez konsumenta oświadczenia o potrąceniu było traktowane jako dorozumiane zrzeczenie się zarzutu przedawnienia roszczeń banku.

Stan faktyczny sprawy

Spór powstał na tle umowy kredytu hipotecznego zawartej z konsumentką, która zawierała nieuczciwe warunki umowne. Sąd krajowy uznał, że umowa nie może dalej obowiązywać i powinna zostać uznana za nieważną w całości. Bank wystąpił następnie z pozwem o zwrot kapitału kredytu. Konsumentka:

• podniosła zarzut przedawnienia roszczenia banku,
• jednocześnie złożyła oświadczenie o potrąceniu własnych roszczeń.

Zgodnie z utrwalonym dotychczas stanowiskiem sądów krajowych, takie potrącenie było kwalifikowane jako uznanie długu i zrzeczenie się zarzutu przedawnienia.

Stanowisko TSUE

Trybunał jednoznacznie zakwestionował taką wykładnię prawa krajowego.

TSUE stwierdził, że art. 7 ust. 1 dyrektywy 93/13/EWG oraz zasada skuteczności stoją na przeszkodzie praktyce, zgodnie z którą samo złożenie przez konsumenta oświadczenia o potrąceniu prowadzi automatycznie do utraty ochrony wynikającej z przedawnienia roszczeń banku.

Zdaniem Trybunału:

• korzystanie przez konsumenta z jednego środka procesowego nie może być utożsamiane z dorozumianym zrzeczeniem się innego prawa,
• konsument musi mieć możliwość skutecznego korzystania z przysługujących mu praw procesowych i nie może zostać do tego zniechęcony,
• bank nie może czerpać korzyści z jego własnego niezgodnego z prawem zachowania, które leży u podstaw stwierdzenia nieważności umowy.

Istotne konsekwencje praktyczne

Wyrok ma istotne znaczenie procesowe:

• potrącenie nie może automatycznie niweczyć zarzutu przedawnienia,
• sądy krajowe powinny badać, czy konsument świadomie i jednoznacznie zrzekł się ochrony,
• nawet reprezentacja przez profesjonalnego pełnomocnika nie pozbawia konsumenta ochrony wynikającej z prawa unijnego,
• sądy krajowe są zobowiązane do odejścia od utrwalonej linii orzeczniczej, jeżeli jest ona sprzeczna z prawem UE.

Znaczenie dla sporów „frankowych” i nie tylko

Orzeczenie wzmacnia pozycję konsumentów w sporach z bankami, zwłaszcza tam, gdzie instytucje finansowe próbują dochodzić przedawnionych roszczeń po stwierdzeniu nieważności umowy.

Wyrok wpisuje się w konsekwentną linię orzeczniczą TSUE, której celem jest zapewnienie realnej, a nie iluzorycznej ochrony konsumenta oraz zapobieganie czerpaniu korzyści z nieuczciwych warunków umownych.