Zgodnie z regulacją zawartą w Kodeksie spółek handlowych (KSH) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (sp. z o.o.) może podlegać podziałowi, co szczegółowo analizujemy w niniejszym artykule.

Kiedy nie można podzielić spółki z o.o.?

Spółki z o.o., które znajdują się w likwidacji i rozpoczęły podział majątku lub znajdują się w upadłości, podlegają wyłączeniu spod procedury podziałowej uregulowanej w ustawie.

Sposoby podziału spółki z o.o.

W praktyce, podział spółki z o.o. dokonuje się poprzez rozdzielenie jej aktywów i pasywów na podmioty powstałe po podziale tej spółki. Rozdział aktywów i pasywów może być dokonany na kilka sposobów:

• może dojść do podziału spółki z o.o. poprzez tzw. przejęcie i wówczas następuje przeniesienie całego majątku spółki dzielonej na inne spółki za udziały spółki przejmującej, które obejmują wspólnicy spółki dzielonej;
• może także dojść do zawiązania nowych spółek, na które przechodzi cały majątek spółki dzielonej, za udziały nowych spółek, które obejmują wspólnicy spółki dzielonej i wówczas taki podział nazywany jest podziałem przez zawiązanie nowych spółek;
• możliwe jest także łączne zastosowanie innych trybów podziału, w tym podział przez przejęcie i zawiązanie nowej spółki, który zakłada przeniesienie całego majątku spółki dzielonej na istniejącą i na nowo zawiązaną spółkę albo spółki za udziały spółki albo spółek przejmujących i nowo zawiązanych, które obejmują wspólnicy spółki dzielonej.

Regulacje Kodeksu spółek handlowych przewidują także podział przez wydzielenie, w którym przeniesienie części majątku spółki dzielonej następuje na istniejącą lub nowo zawiązaną spółkę albo spółki i następuje za udziały spółki albo spółek przejmujących, nowo zawiązanych lub spółki dzielonej, które obejmują wspólnicy spółki dzielonej, oraz podział przez wyodrębnienie, gdzie przeniesienie części majątku spółki dzielonej na istniejącą lub nowo zawiązaną spółkę albo spółki następuje za udziały spółki albo spółek przejmujących lub nowo zawiązanych, które obejmuje spółka dzielona.

Podział całości majątku spółki

Ze szczególnym przypadkiem podziału spółki z o.o. mamy do czynienia w sytuacji objęcia podziałem całości majątku spółki. W takim przypadku spółka z o.o. nie podlega dalszemu podziałowi a rozwiązaniu bez przeprowadzenia jej likwidacji.

Przygotowanie do podziału spółki z o.o. – plan podziału

Niezależnie od przyjętego modelu podział spółki z o.o. wymaga podjęcia szeregu czynności podziałowych, który rozpoczyna przyjęcie planu podziału spółki wraz z załącznikami.

Plan podziału spółki z o.o. jest bazowym dokumentem podziałowym, z którego wynika w jaki sposób i na jakich zasadach majątek spółki ulegnie podziałowi, a także podstawowym załącznikiem wniosku rejestracyjnego o podział spółki z o.o. do sądu rejestrowego. W treści tego dokumentu określa się:

• formę prawną, firmę i siedzibę każdej ze spółek uczestniczących w podziale;
• stosunek wymiany udziałów spółki z o.o. dzielonej na udziały spółek przejmujących bądź spółek nowo zawiązanych i wysokość ewentualnych dopłat pieniężnych, chyba że nie dochodzi do takiej wymiany; a w przypadku podziału przez wyodrębnienie informację o liczbie i wartości udziałów w spółce albo spółkach przejmujących lub nowo zawiązanych obejmowanych przez spółkę dzieloną;
• zasady dotyczące przyznania udziałów w spółkach przejmujących lub w spółkach nowo zawiązanych;
• dzień, od którego udziały uprawniają do uczestnictwa w zysku poszczególnych spółek przejmujących bądź spółek nowo zawiązanych;
• prawa przyznane przez spółki przejmujące lub spółki nowo zawiązane wspólnikom oraz osobom szczególnie uprawnionym w spółce dzielonej;
• szczególne korzyści dla członków organów spółek, a także innych osób uczestniczących w podziale, jeżeli takie zostały przyznane;
• dokładny opis i podział składników majątku (aktywów i pasywów) oraz zezwoleń, koncesji lub ulg przypadających spółkom przejmującym lub spółkom nowo zawiązanym;
• podział między wspólników spółki dzielonej udziałów spółek przejmujących lub spółek nowo zawiązanych lub w przypadku podziału przez wydzielenie – spółki dzielonej oraz zasady tego podziału.

Załączniki do planu podziału

Do planu podziału należy dołączyć:

• projekt uchwały o podziale;
• projekt zmian umowy lub statutu spółki przejmującej lub projekt umowy lub statutu spółki nowo zawiązanej;
• ustalenie wartości majątku spółki dzielonej na określony dzień w miesiącu poprzedzającym złożenie wniosku o ogłoszenie planu podziału;
• oświadczenie zawierające informację o stanie księgowym spółki, sporządzoną dla celów podziału na dzień, o którym mowa w pkt 3, przy wykorzystaniu tych samych metod i w takim samym układzie jak ostatni bilans roczny.

Zgłoszenie do sądu rejestrowego, zaangażowanie biegłych

Plan podziału wraz z załącznikami jest zgłaszany do sądu rejestrowego spółki dzielonej lub spółki przejmującej celem jego zatwierdzenia.

Wraz z wnioskiem o zatwierdzenie planu podziału spółki dzielonej zgłasza się wniosek o zbadanie planu podziału przez biegłego rewidenta. Biegły rewident bada plan podziału w zakresie jego poprawności i rzetelności. Sąd rejestrowy właściwy według siedziby spółki dzielonej wyznacza biegłego na wspólny wniosek spółek uczestniczących w podziale.

W uzasadnionych przypadkach sąd może wyznaczyć dwóch albo większą liczbę biegłych. W praktyce osobą opiniującą plan podziału jest najczęściej biegły rewident, który stale współpracuje ze spółką. Wraz z powołaniem biegłego sąd rejestrowy określa wynagrodzenie za pracę biegłego i zatwierdza rachunki jego wydatków. Biegły sporządza na piśmie szczegółową opinię co do planu podziału w terminie określonym przez sąd, nie dłuższym jednak niż dwa miesiące od dnia jego wyznaczenia, i składa ją sądowi rejestrowemu oraz zarządom spółek uczestniczących w podziale wraz z planem podziału. W przypadku wskazania przez spółkę informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa lub innych prawnie chronionych informacji zawartych w opinii, biegły składa do sądu rejestrowego dodatkowo odpis opinii z pominięciem tych informacji. Warto zaznaczyć, że badanie planu podziału przez biegłego rewidenta nie ma miejsca w sytuacji dokonania tzw. uproszczonego podziału spółki z o.o.

Ogłoszenie planu podziału

Należy pamiętać, że wraz ze zgłoszeniem planu podziału do sądu rejestrowego podlega on także ogłoszeniu. Ogłoszenie o podziale spółki jest dokonywane na wniosek spółki przejmującej lub spółki nowo zawiązanej. Ustawa przewiduje, że plan podziału należy ogłosić nie później niż na sześć tygodni przed dniem powzięcia pierwszej uchwały w sprawie podziału.

Spółka dzielona albo spółka przejmująca nie jest obowiązana do ogłoszenia planu podziału, gdy nie później niż na sześć tygodni przed dniem rozpoczęcia zgromadzenia wspólników, na którym ma być powzięta pierwsza uchwała w sprawie podziału nieprzerwanie do dnia zakończenia zgromadzenia podejmującego uchwałę w sprawie podziału, bezpłatnie udostępni do publicznej wiadomości plan podziału na swojej stronie internetowej.

Uzasadnienie podziału spółki

Wraz z planem podziału i wnioskiem o jego zbadanie przez biegłego rewidenta zarządy spółki dzielonej i spółki lub spółek przejmujących sporządzają pisemne sprawozdanie uzasadniające dokonanie podziału spółki z o.o., jego podstawy prawne i ekonomiczne, a zwłaszcza stosunek wymiany udziałów oraz kryteria ich podziału.

W przypadku szczególnych trudności związanych z wyceną udziałów spółki dzielonej, sprawozdanie powinno wskazywać na te trudności. Zarząd spółki dzielonej wykonuje w odniesieniu do spółki nowo zawiązanej czynności zarządów spółek uczestniczących w podziale.

Zarząd spółki dzielonej zawiadamia także zarządy każdej spółki przejmującej lub spółki nowo zawiązanej w organizacji o wszelkich istotnych zmianach w zakresie składników majątkowych (aktywów i pasywów), które nastąpiły między dniem sporządzenia planu podziału a dniem powzięcia uchwały o podziale.

Uchwała zgromadzenia wspólników

Podział spółki wymaga uchwały zgromadzenia wspólników spółki dzielonej oraz każdej spółki przejmującej, powziętej większością trzech czwartych głosów, przedstawiających co najmniej połowę kapitału zakładowego, chyba że umowa albo statut spółki przewidują surowsze warunki. Zarządy spółek uczestniczących w podziale muszą dwukrotnie zawiadomić o planowanym podjęciu uchwały wszystkich swoich wspólników. Uchwała o podziale powinna być umieszczona w protokole sporządzonym przez notariusza. Zarząd każdej ze spółek uczestniczących w podziale powinien zgłosić do sądu rejestrowego uchwałę o podziale spółki w celu wpisania do rejestru wzmianki o takiej uchwale ze wskazaniem, czy spółka uczestnicząca w podziale jest spółką dzieloną, spółką przejmującą, czy spółką nowo zawiązaną.

Zatwierdzenie podziału przez sąd i wpis do KRS

W sytuacji spełnienia wszystkich wskazanych warunków sąd zatwierdza zaproponowany plan podziału spółki dokonując podziału spółki z o.o. w wariancie zaproponowanym w treści planu podziału. Podział spółki z o.o. jest skuteczny dopiero z chwilą wykreślenia dzielonej spółki z KRS albo w przypadku podziału przez wydzielenie z chwilą wpisania nowo zawiązanej spółki do KRS lub z chwilą wpisu do rejestru podwyższenia kapitału zakładowego spółki istniejącej, na którą przenoszona jest część majątku spółki dzielonej.