2021-08-18

W ostatnich tygodniach wiele wydarzyło się w sprawach kredytów frankowych. W obliczu tych wydarzeń przeciętny frankowicz może się czuć nieco zagubiony i zastanawiać się co dalej robić. Niniejsza publikacja powinna pomóc frankowiczom w podjęciu decyzji.

Na 2. września 2021 r. wyznaczono kolejny termin posiedzenia w celu podjęcia uchwały przez pełny skład Izby Cywilnej Sądu Najwyższego (SN) w sprawie pytań prawnych zadanych przez Pierwszą prezes Sądu Najwyższego z dnia 29 stycznia 2021 roku dotyczących kredytów frankowych (III CZP 11/21).

Czy tym razem do tej uchwały dojdzie? Niekoniecznie. Już trzy poprzednie terminy były odraczane. Podjęcie uchwały jest wprawdzie ambicją Pierwszej prezes Sądu Najwyższego, ale sprawa jest bardziej skomplikowana. Przeszkodą może być m.in. skład sędziowski, tzw. nowi sędziowie SN.

Pytania można w skrócie ująć następująco:

• czy w razie uznania, że postanowienie umowy kredytu indeksowanego lub denominowanego odnoszące się do sposobu określania kursu waluty obcej stanowi niedozwolone postanowienie umowne, możliwe jest przyjęcie innego sposobu określenia kursu waluty obcej?
• czy w razie niemożliwości ustalenia wiążącego strony kursu waluty obcej w umowie kredytu indeksowanego albo w umowie kredytu denominowanego umowa ta może wiązać strony w pozostałym zakresie?
• czy w przypadku nieważności lub bezskuteczności umowy kredytowej, powstają odrębne roszczenia z tytułu nienależnego świadczenia na rzecz każdej ze stron, czy też powstaje jedno roszczenie, na rzecz jednej strony?
• czy bieg przedawnienia roszczenia banku o zwrot kwot wypłaconych z tytułu kredytu rozpoczyna się od chwili ich wypłaty?
• czy strona umowy kredytowej może żądać wynagrodzenia z tytułu korzystania z jej środków pieniężnych przez drugą stronę?

 Co do ewentualnego rozstrzygnięcia, to nie powinno ono być zaskakujące. Sąd Najwyższy, w tym w składach siedmioosobowych, wypowiadał się, i to całkiem niedawno, w większości kwestii będących przedmiotem zapytania, chociażby w sprawach: III CZP 6/21 i III CZP 11/20. Należy się spodziewać powtórzenia dotychczasowych wiodących rozstrzygnięć SN i oparcia się na orzeczeniach Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) korzystnych dla frankowiczów. Ale jeśli jakimś dziwnym trafem to nie nastąpi (podnoszą się głosy, że  wrześniowa uchwała SN może próbować pogodzić sprzeczne interesy), to frankowiczom przyjdzie ostatecznie poszukać ochrony prawnej w TSUE. Od wielu lat stale i niezmiennie Trybunał opowiada się po stronie konsumentów – frankowiczów. Sądy polskie natomiast ciągle mają problem z właściwym stosowaniem prawa konsumenckiego. Sądy niższych instancji czekają więc na rozstrzygnięcie SN wykazując się przy tym zachowawczą postawą. Zdarza się naszej kancelarii otrzymywać postanowienia sądów o zawieszeniu postępowania albo kuriozalne pisma o treści: w sprawie zostanie nadany dalszy bieg po zapoznaniu się z rozstrzygnięciem przez skład całej Izby cywilnej SN pytania prawnego Pierwszej Prezes Sądu Najwyższego z dnia 29 stycznia 2021 roku dotyczącym kredytów denominowanych i indeksowanych w walutach obcych (!).

Stanowiska w sprawie zapytań przedstawiły ostatnio Komisja Nadzoru Finansowego i Narodowy Bank Polski. Można je podsumować w ten sposób, że powstały w oderwaniu od stanu prawnego mającego zastosowanie w sprawie kredytów frankowych. Zawierają też poważne nieścisłości co do okoliczności faktycznych.

Lobbing banków za korzystną dla nich uchwałą w „imię stabilności systemu bankowego” odbywa się pełną parą. Przy okazji ujawniając kto jest kim, bowiem odbywa się on często z wykorzystaniem tzw. autorytetów. Jego skala i intensywność nie mają sobie równych w ostatnich latach.

 W tym roku zarówno Sąd Najwyższy jak i TSUE wydały kilka ważnych orzeczeń korzystnych dla frankowiczów.

10 czerwca TSUE wydał orzeczenia w sprawach: C-609/19 oraz połączonych  C-776/19 – C-782/19. TSUE uznał, że wobec konsumenta, który zawarł umowę kredytu denominowanego w walucie obcej i nie ma wiedzy w zakresie nieuczciwego charakteru warunku w niej zawartego, nie może obowiązywać jakikolwiek termin przedawnienia w odniesieniu do zwrotu kwot zapłaconych na podstawie tego warunku. Nadto informacje przekazane konsumentowi przez kredytodawcę dotyczące istnienia ryzyka kursowego nie spełniają wymogu przejrzystości, jeżeli opierają się na założeniu, że parytet między walutą rozliczeniową a walutą spłaty pozostanie stabilny przez cały okres obowiązywania tej umowy.

Podobnie TSUE orzekł 22 kwietnia 2021 r. w sprawie C-485/19.

Z kolei Sąd Najwyższy w przywołanym wyżej wyroku z dnia 7 maja 2021 r. (III CZP 6/21) stwierdził, m.in, że:

• niedozwolone postanowienie umowne jest od początku, z mocy samego prawa, dotknięte bezskutecznością na korzyść konsumenta (konsument  może jednak udzielić następczo zgody na to niedozwolone postanowienie, co będzie miało miejsce w nielicznych przypadkach, i w ten sposób przywrócić mu skuteczność z mocą wsteczną), – jeżeli bez bezskutecznego postanowienia umowa kredytu nie może wiązać, konsumentowi i kredytodawcy przysługują odrębne roszczenia (czyli bez kompensaty) o zwrot świadczeń pieniężnych spełnionych w wykonaniu tej umowy.

Powyższe orzeczenia ośmieliły frankowiczów i spowodowały napływ nowych spraw do kancelarii. „Starzy” klienci natomiast, którzy do tej pory nie zdecydowali się na dochodzenie przedawnionych rat lub nadpłat teraz proszą o rozszerzenie powództw.

Impulsem do działania dla frankowiczów stały się też ugody proponowane ostatnio przez banki.

Ugody te to swoisty listek figowy dla problemu frankowego, bo przytłaczające korzyści rzędu 80 % mogą z nich osiągnąć jedynie banki. Tylko nieliczni frankowicze (żaden z naszych klientów) zdecydowali się na zawarcie ugody z bankiem.

Na sensowną pomoc Państwa Polskiego frankowicze nie mogą  już od dawna liczyć.

 A więc odpowiedź na pytanie dokąd zmierzasz Frankowiczu jest jasna: do sądu!

 Najlepiej z pomocą prawników naszej kancelarii.

Zobacz także:
Co dalej Frankowiczu po decyzji Sądu Najwyższego z 2 września 2021 roku?