12 września 2025 r. Sejm uchwalił nowelizację Kodeksu pracy (tzw. „ustawę stażową”), która wprowadza istotne zmiany w sposobie liczenia pracowniczego stażu pracy. Zmiany te mają od 1 stycznia 2026 r. wyrównać uprawnienia osób pracujących w różnych formach zatrudnienia oraz aktywności zawodowej. Poniżej omówienie najważniejszych aspektów.

Co dotychczas

Do tej pory do tzw. stażu pracy (który ma wpływ m.in. na prawo do urlopu wypoczynkowego, dodatków stażowych itp.) wliczały się w zasadzie tylko okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę. W sytuacji, gdy ktoś pracował na umowie zlecenia lub prowadził działalność gospodarczą, te okresy często nie były brane pod uwagę przy ustalaniu m.in. wymiaru urlopu, dodatków, premii jubileuszowych itp.

Co się zmienia – zakres nowych okresów wliczanych do stażu pracy

Nowe przepisy rozszerzają katalog okresów, które będą brane pod uwagę przy liczeniu stażu pracy. Zgodnie z ustawą, od 2026 roku do stażu będzie się wliczało m.in.:

• prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej oraz współpraca z osobą prowadzącą taką działalność, pod warunkiem opłacenia składek emerytalnych/rentowych czy wypadkowych.
• wykonywanie umów zlecenia, umów o świadczenie usług i umów agencyjnych.
• okresy, gdy działalność gospodarcza była zawieszona w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, jeżeli za ten czas opłacono składki emerytalne i rentowe.
• członkostwo w rolniczych spółdzielniach produkcyjnych oraz spółdzielniach kółek rolniczych.
• udokumentowane okresy pracy zarobkowej za granicą – innych niż zatrudnienie na podstawie umowy o pracę, jeżeli są odpowiednio potwierdzone.

Dodatkowo wprowadzono przepis, na mocy którego do stażu pracy będzie wliczany także okres sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem przez osobę współpracującą, pod warunkiem, że były za ten czas odprowadzane składki emerytalne i rentowe.

Co nie zostało przyjęte

Zaproponowano również inne poprawki, które jednak zostały odrzucone. Między innymi:

• okresy wykonywania działalności duchownej;
• okresy pracy nakładczej;
• pozostawanie członkiem rady nadzorczej;
• bycie wspólnikiem w spółce handlowej.

Obowiązki dokumentacyjne i terminy

Nowe przepisy wprowadzają również nowe obowiązki co do dokumentacji:

• Okresy „nowe”, tj. te które wcześniej nie były zaliczane do stażu, muszą być udokumentowane, aby zostały zaliczone.
• Zaświadczenia będą wydawane przez ZUS, jeśli dotyczy okresów, które były zgłoszone.
• Jeśli ZUS nie może wydać zaświadczenia (np. starsze lata, brak dokumentów w bazie), pracownik ma prawo przedstawić inne dokumenty – np. umowy, świadectwa, inne dowody zgodnie z ogólnymi zasadami dowodowymi.
• Termin na przedłożenie dokumentów to 24 miesiące od wejścia w życie ustawy.

   

Terminy wejścia w życie

• W sektorze publicznym nowe przepisy zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2026 r.

• W sektorze prywatnym – od pierwszego dnia miesiąca następującego po upływie sześciu miesięcy od dnia ogłoszenia ustawy. 

Skutki dla pracowników i pracodawców

Dla pracowników

• Osoby, które przez lata wykonywały pracę w ramach umów cywilnoprawnych, prowadziły działalność gospodarczą lub pracowały za granicą w formach innych niż etat, zyskają prawo do uwzględnienia tych okresów w stażu pracy. To może oznaczać m.in.:

• wydłużenie urlopu wypoczynkowego – np. możliwość przejścia do wymiaru urlopu 26 dni (który obecnie przysługuje przy stażu co najmniej 10 lat) wcześniej niż dotychczas.
• dostęp do dodatków stażowych, nagród jubileuszowych i innych uprawnień, które były uzależnione od wymaganego stażu pracy.
• łatwiejsze spełnienie warunków dla stanowisk, w których wymagany jest określony staż zawodowy.

Dla pracodawców

• Pracodawcy będą musieli uwzględniać nowe okresy, które pracownicy przedłożą, przy przeliczaniu uprawnień pracowniczych (np. urlopy, dodatki, przywileje związane ze stażem).
• Konieczność weryfikacji dokumentów oraz potencjalnie większe koszty wynikające z wydłużonych uprawnień.
• Zmiany terminów wliczania stażu mogą pociągnąć konieczność modyfikacji wewnętrznych regulaminów, systemów kadrowych i płacowych.

Wyzwania i możliwe kontrowersje

• Dokumentacja – wielu pracowników może mieć trudności z odnalezieniem umów, zaświadczeń czy dowodów dla okresów sprzed lat, zwłaszcza jeśli dotyczy to działalności gospodarczej lub umów cywilnoprawnych.
• Spory – mogą pojawić się spory między pracownikami a pracodawcami co do uznania danego okresu jako stażu, zwłaszcza gdy dokumenty budzą wątpliwości.
• Koszty – dla firm prywatnych, które mają wielu pracowników z takimi „nowymi” okresami, koszty związane z dodatkami, urlopami, stażem mogą wzrosnąć.
• Różnice sektorowe – choć przepisy obowiązują wszystkich, wejdą w życie w różnym czasie dla sektora publicznego i prywatnego, co może powodować nierówności przez pewien czas.

Podsumowanie

Nowelizacja Kodeksu pracy uchwalona 12 września 2025 r. to jedna z ważniejszych zmian w prawie pracy ostatnich lat. Nowe regulacje — nazywane potocznie ustawą stażową — mają realny potencjał, by zwiększyć sprawiedliwość w traktowaniu osób pracujących w różnych formach: etat, umowy cywilnoprawne, samozatrudnienie, praca za granicą. Osoby te otrzymają możliwość zaliczenia do stażu pracy okresów, które wcześniej były pomijane, pod warunkiem, że zostaną odpowiednio udokumentowane.

Dla pracowników zmiana może oznaczać lepsze warunki, wcześniejszy dostęp do przywilejów związanych ze stażem. Dla pracodawców – konieczność dostosowania się do nowych zapisów, przeprowadzenia weryfikacji, aktualizacji zapisów w regulaminach i systemach kadrowych.

Zmiany te będą stopniowo wdrażane: najpierw w sektorze publicznym od 1 stycznia 2026 r., potem w sektorze prywatnym po upływie sześciu miesięcy od ogłoszenia ustawy.