Zagadnienie opodatkowania wynagrodzenia wypłacanego w związku z dobrowolnym umorzeniem udziałów budziło przez długi czas istotne wątpliwości zarówno wśród praktyków, jak i podatników. Kluczowym problemem pozostawało ustalenie, czy takie świadczenie podlega obowiązkowi poboru podatku u źródła (ang. withholding tax – WHT), w szczególności w sytuacji, gdy beneficjentem płatności jest podmiot zagraniczny. Najnowsze interpretacje indywidualne wydawane przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (KIS) pozwalają jednak mówić o wyraźnym ujednoliceniu stanowiska organów podatkowych.

Charakter prawny dobrowolnego umorzenia udziałów

Zgodnie z przepisami Kodeksu spółek handlowych, umorzenie udziałów może mieć charakter dobrowolny, przymusowy lub automatyczny. W przypadku umorzenia dobrowolnego wspólnik wyraża zgodę na zbycie swoich udziałów na rzecz spółki, która następnie dokonuje ich umorzenia. Transakcja ta, choć formalnie nie stanowi wypłaty dywidendy, może wiązać się z przekazaniem znacznych środków finansowych na rzecz udziałowca.

W praktyce najwięcej pytań pojawia się w przypadku, gdy wspólnikiem spółki podlegającej polskiemu systemowi podatkowemu jest zagraniczna osoba prawna, nieposiadająca w Polsce zakładu ani miejsca prowadzenia działalności gospodarczej. W takich przypadkach pojawia się pytanie, czy wypłata wynagrodzenia za umorzone udziały stanowi przychód podlegający WHT.

Stanowisko organów podatkowych – przykład interpretacji z 2024 roku

W interpretacji indywidualnej z 1 sierpnia 2024 r. (sygn. 0111-KDIB1-2.4010.343.2024.1.AK), Dyrektor KIS odniósł się do sytuacji, w której polska spółka z ograniczoną odpowiedzialnością zamierza dokonać dobrowolnego umorzenia udziałów należących do cypryjskiej spółki kapitałowej. Wartość wynagrodzenia z tego tytułu przekraczała 2 miliony złotych w jednym roku podatkowym.

Polska spółka zwróciła się do organu podatkowego z pytaniem, czy jako płatnik jest zobowiązana do poboru zryczałtowanego podatku dochodowego od wypłacanego świadczenia. Zdaniem wnioskodawcy, brak jest podstaw prawnych do takiego obowiązku – wynagrodzenie za dobrowolne umorzenie udziałów nie mieści się bowiem w katalogu przychodów wymienionych w art. 21 ustawy o CIT.

Dyrektor KIS w pełni podzielił stanowisko podatnika, wskazując, że omawiana wypłata nie może być traktowana ani jako dywidenda, ani jako inny przychód z tytułu udziału w zyskach osób prawnych. Tym samym, nie podlega ona obowiązkowi poboru podatku u źródła.

Podstawy prawne – analiza przepisów ustawy o CIT

Zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy o CIT, zryczałtowanym podatkiem dochodowym objęte są m.in. przychody z odsetek, należności licencyjnych oraz przychody z tytułu korzystania z określonych praw i urządzeń. Przepis ten nie obejmuje jednak wynagrodzenia wypłacanego z tytułu umorzenia udziałów.

Również art. 22 ust. 1 ustawy CIT, dotyczący opodatkowania dochodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych, nie znajduje zastosowania w tym przypadku. Wynagrodzenie za umorzenie udziałów nie stanowi bowiem udziału w zysku, lecz świadczenie wynikające ze zbycia udziałów na rzecz spółki w celu ich umorzenia.

Co istotne, ustawa o CIT w art. 7b ust. 1 pkt 3 lit. a uznaje za przychody z zysków kapitałowych m.in. przychody ze zbycia udziałów – w tym także tych, które są umarzane. Oznacza to, że dochód uzyskany z tytułu dobrowolnego umorzenia udziałów należy kwalifikować jako przychód z tytułu zbycia, a nie jako dochód z tytułu uczestnictwa w zysku.

Utrwalona linia interpretacyjna

Interpretacja z sierpnia 2024 r. wpisuje się w szerszy nurt stanowisk prezentowanych przez organy podatkowe w ostatnich miesiącach. Podobne wnioski zawarto m.in. w interpretacjach indywidualnych z dnia 16 sierpnia 2024 r. (nr 0111-KDIB2-1.4010.238.2024.2.MK), 21 lipca 2023 r. (nr 0111-KDIB2-1.4010.123.2023.2.BJ) oraz 20 czerwca 2023 r. (nr 0111-KDIB1-2.4010.123.2023.2.AW).

We wszystkich tych przypadkach Dyrektor KIS potwierdził, że wypłata wynagrodzenia z tytułu dobrowolnego umorzenia udziałów nie wiąże się z obowiązkiem poboru podatku u źródła. Uznano, że brak jest podstaw do objęcia tej kategorii przychodu reżimem WHT – zarówno w świetle przepisów krajowych, jak i odpowiednich umów o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Wnioski praktyczne

Dla polskich spółek kapitałowych oznacza to większą pewność prawną w zakresie wypłat dokonywanych na rzecz zagranicznych wspólników w związku z dobrowolnym umorzeniem udziałów. Brak obowiązku poboru podatku u źródła eliminuje ryzyko potencjalnych sankcji oraz konieczności składania dodatkowych oświadczeń i dokumentów wymaganych przy zastosowaniu preferencji WHT.

Nie oznacza to jednak pełnej dowolności. Każda transakcja powinna być analizowana indywidualnie, z uwzględnieniem konkretnego stanu faktycznego i prawnego oraz aktualnej praktyki interpretacyjnej. Kluczowe znaczenie ma również prawidłowe udokumentowanie statusu podatkowego zagranicznego wspólnika, w tym posiadanie ważnego certyfikatu rezydencji podatkowej.

Podsumowanie

Z aktualnych interpretacji organów podatkowych wynika jasno, że wynagrodzenie wypłacane zagranicznemu wspólnikowi w związku z dobrowolnym umorzeniem udziałów nie podlega podatkowi u źródła na gruncie ustawy o CIT. Choć jeszcze niedawno kwestia ta była przedmiotem licznych sporów, obecna linia interpretacyjna daje przedsiębiorcom większą przewidywalność i stabilność w zakresie planowania transakcji kapitałowych.